Wietske Hoekstra is ervaringsdeskundige op het gebied van autisme. Binnen haar gezin heeft zij intensief te maken met autisme. Wietske is onlangs gestart als autisme coach en vertelt ons via dit blog iets meer over wat autisme doet met het brein en welke invloed dit op het dagelijks leven heeft.
Werking van het brein bij autisme.
Autisme bestaat in verschillende vormen. Waar deze voorheen allemaal apart werden benoemd, is alles nu samengevoegd onder de term ASS, autismespectrumstoornis. Al vind ik persoonlijk deze term niet helemaal juist. In mijn ogen is autisme geen stoornis, maar een andere manier van informatieverwerking door het brein.
Autisme is in feite niets anders dan een andere manier van informatieverwerking. Hier zijn vier verklaringen voor:
- Centrale Coherentie, moeite met samenhang en betekenisverlening.
- Executieve functies, moeite met plannen, organiseren en uitvoeren van gedrag.
- Theory of Mind, beperkt inzicht in jezelf, de ander en de invloed van je eigen gedrag op de ander.
- Zintuiggevoeligheid, problemen in de prikkelverwerking door over- en ondergevoeligheid op de zintuigen.
Soms zit je hoofd je te vol
Over de eerste oorzaak zal ik iets meer vertellen.
Veel mensen met autisme hebben een sterk op details gerichte waarneming. Ze merken details op die een ander ontgaan, maar hebben moeite van alle binnenkomende informatie een samenhangend geheel te maken. Ook missen ze vaak het ‘filter’ wat mensen zonder autisme wel hebben. Hierdoor komt alle informatie die ze via de verschillende zintuigen als horen, zien, ruiken, voelen en proeven ervaren volledig binnen. Het hoofd raakt soms overvol. En dan moet in het brein moeten al deze informatie een plek vinden. Je snapt dat dit zorgt voor een vol hoofd.
Het brein is net een doolhof
Het opslaan van informatie verloopt bij iemand zonder autisme via en gestructureerd netwerk van neuronenpaden, vergelijkbaar met snelwegen, snel en gemakkelijk. Bij iemand met autisme is dit netwerk van neuronenpaden niet alleen heel chaotisch, er zijn ook nog allerlei hoofdwegen, zijwegen, zandpaden, rotondes enz. die zorgen voor veel oponthoud bij de verwerking van alle informatie. Sommige paden zijn doodlopend. Informatie die op deze paden terecht komt, komt helemaal niet aan. De persoon met autisme is zich ook helemaal niet bewust van deze informatie en kan hier ook niet bij. Door deze stroom aan binnenkomende informatie is het voor de persoon met autisme ook erg lastig om een samenhangend geheel te maken van alle informatie.
Zoeken naar een antwoord
Als je iemand met autisme een vraag stelt, waarbij opgeslagen informatie nodig is, kan het best even duren voor er een antwoord komt. Eerst moet in die hele wirwar van wegen en paden gezocht worden naar de plek waar de informatie is opgeslagen (als het tenminste niet is gestrand op een doodlopend pad). En dan moeten de juiste verbanden worden gelegd, iets wat ook lastig kan zijn. Hierdoor kan het komen dat je helemaal geen reactie krijgt. Dit betekent niet dat de persoon met autisme je niet heeft gehoord, of je negeert. Hij is aan het zoeken naar het antwoord en is zich er helemaal niet van bewust welke indruk hij maakt door niet te reageren.
Hoe kan ik het beste reageren?
Bedenk dat dit niet onbeleefd bedoeld is en help door even rustig af te wachten of er een antwoord komt. Is er na een paar minuten nog geen reactie, vraag dan rustig of hij of zij nog aan het nadenken is over het antwoord. Of als er echt geen antwoord komt, probeer dan in plaats van een open vraag een keuze tussen twee opties voor te leggen.
Een juiste betekenis plaatsen is soms lastig
Een ander probleem dat kan voortkomen uit de moeite met centrale coherentie is moeite met het onderscheiden van hoofd- en bijzaken. De juiste betekenis verlenen aan informatie is daardoor lastiger. Dit kan, voor bijvoorbeeld een student, erg lastig zijn, wanneer hij of zij alles als hoofdzaak ziet en dus alles wil leren. Hierbij kan het helpen om begeleiding te bieden in het maken van samenvattingen en aan te geven hoe hoofdzaken te onderscheiden zijn.
Helpen met prioriteren
Ook op het werk kan dit lastig zijn, Als iemand bijvoorbeeld veel tijd besteed aan het beantwoorden van een mail, terwijl er een belangrijk document klaar moet worden gemaakt. Hierbij kun je helpen door zelf bij belangrijke zaken aan te geven dat deze eerst moeten worden gedaan. Geef zelf de prioritering aan. Je krijgt dan alles zorgvuldig en in de juiste volgorde uitgewerkt terug.
Is het bij jou soms ook lastig om orde te scheppen? Als je Wietske een vraag wil stellen dan mag en kan dit hieronder. Ben je benieuwd naar de persoonlijke ervaring van Wietske binnen haar gezin? Dat lees je in de volgende blog.
