In de eerdere blog van Wietske vertelde ze al dat iemand met autisme vaak erg gevoelig is voor prikkels uit zijn of haar omgeving. Door de manier waarop het autistische brein informatie verwerkt en het gebrek aan filters in het brein, kan het gevoel van een ‘vol hoofd’ snel ontstaan. Het onderscheid tussen hoofd- en bijzaken maken is vaak lastig, net als het besef van tijd. Aan de andere kant heeft iemand met autisme vaak wel veel meer oog voor detail en vallen hem of haar dingen op die een ander mist. Dit kan ook een voordeel zijn. Hoe werkt dit nu precies op de werkvloer en hoe kun jij omgaan met een collega die autisme heeft? Ervaringsdeskundige en autismecoach Wietske legt uit en geeft je tips.
Plannen en organiseren
Om goed te kunnen plannen en organiseren heb je executieve functies nodig. Dit is een verzamelnaam voor functies in het brein die nodig zijn voor het denken (cognitie) en uitvoeren (executie) van sociaal, efficiënt en doelgericht gedrag. Omdat dit bij mensen met autisme vaak minder goed werkt, kan dit problemen geven. Je moet dan denken aan flexibiliteit; van de ene situatie naar de andere gaan. Of alle informatie bij elkaar verzamelen om een bepaalde taak uit te kunnen voeren. Om een taak goed uit te kunnen voeren moeten alle stukjes bekend zijn; wat, waar, hoe, met wie en wanneer. Als er één stukje ontbreekt, is het voor iemand met autisme erg lastig deze taak goed uit te voeren.
Besef van tijd
Daarnaast ontbreekt vaak het besef van tijd, het niet goed in kunnen schatten hoe lang je ergens mee bezig bent. Als werkgever of collega kun je hierin meedenken door bijvoorbeeld duidelijke taken te geven met een heldere deadline.
Heb je zelf een vorm van autisme dan kun je bijvoorbeeld opschrijven wat je precies moet doen, eventuele onduidelijkheden navragen en noteren wanneer het klaar moet zijn. Dan maak je het voor jezelf overzichtelijk. Zo kun je voorkomen dat je gestrest raakt en helemaal blokkeert.
Onverwachte veranderingen
Iets waar iemand met autisme vaak veel moeite mee heeft, zijn onverwachte veranderingen. Wanneer er van 10.00 tot 12.00 een overleg staat gepland, is het duidelijk welke en hoeveel uren van de dag je kunt besteden aan je andere werkzaamheden en wanneer je in overleg moet. Omdat een overleg met een groep mensen best veel prikkels kan geven, is het ook fijn je hier van tevoren op in te kunnen stellen en bijvoorbeeld voor en/of na het overleg een beetje ontspanning te plannen. Wanneer een overleg opeens wordt verplaatst naar een ander tijdstip, is dit erg vervelend en kost dit heel veel energie.
Ook wanneer er opeens iemand anders op jouw (flex)plek zit, waardoor je een andere plek moet zoeken kan dit veel stress veroorzaken. Een oplossing kan liggen in een vaste en overzichtelijke planning en eventuele wijzigingen ruim van tevoren aangeven en niets meer op het laatste moment. En misschien kun je afspraken maken over een vaste werkplek voor jezelf.
Prikkels op de werkplek
De werkplek kan enorm veel prikkels opleveren. Denk aan een radio die te luid aanstaat, rondlopende collega’s, een printer die vlakbij staat, onduidelijke communicatie en veel mensen die aan het telefoneren zijn. Of wat dacht je van een vergadering waarbij mensen door elkaar praten, schrapende stoelpoten, rammelende koffiekopjes, berichtjes op mobieltjes, verschillende parfumgeuren en ga zo maar door.
Deze prikkels alleen al kosten enorm veel energie, ze maken het voor iemand met autisme lastig om de eigen gedachten onder controle te houden en zich te kunnen concentreren op de werkzaamheden.
Geef het aan
Probeer op tijd (dus als je nog rustig bent) aan te geven waar je last van hebt en probeer dit bespreekbaar te maken. Misschien kun je een werkplek krijgen die niet naast een looppad of naast de printer ligt. Of gebruik een koptelefoon die omgevingsgeluiden dempt als je even rustig wilt werken.
Gelukkig is er in overleg met werkgevers steeds meer mogelijk. Met een paar kleine aanpassingen is er voor iemand met autisme vaak wel een werkplek te creëren waar hij of zij goed kan functioneren. Een win-win situatie in mijn ogen, want ook de werkgever heeft baat bij een goed functionerende en presterende werknemer.
Tips
Zo, dat was veel informatie. Ik zet de tips nog even overzichtelijk voor je op een rij.
- Zorg voor voldoende ontspanning en rust
- Zorg voor een duidelijke structuur en/of dagplanning
- Leer je eigen grenzen kennen, accepteren én aangeven
- Durf ‘nee’ te zeggen
- Praat over jouw prikkelgevoeligheid en wat dit met jou doet
In een volgende blog wil ik het met jullie hebben over spanningen rond Sinterklaas en Kerst. Heb je daar een vraag over? Stel hem dan hier en dan kan ik het antwoord meenemen in mijn blog.
